MINISTER ROLNICTWA I ROZWOJU WSI
Warszawa, 2011.03.28
RYB-r-MB-993-6/11(1492)
Panie i Panowie Komendanci
Państwowej Straży Rybackiej
wg rozdzielnika
W nawiązaniu
do pisma z dnia 25 lutego 2011 r., znak PSR-KW-606-17/17/11 w którym przedstawiono
prośbą o wydanie opinii w kwestii uprawnienia strażników Państwowej Straży Rybackiej
do nadkładania grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w znowelizowanej
ustawie o rybactwie śródlądowym, pragnę przekazać następujące stanowisko w tej sprawie.
Państwowa
Straż Rybacka powołana w 1985 r. na podstawie przepisów (art. 22 ust. 1) ustawy
z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 2009 r. r 189, poz.
1471, z późń. zm.), ma za zadanie efektywne zwa1czanie kłusownictwa, nielegalnego
połowu ryb, kontrolę wprowadzania ryb do obrotu handlowego oraz przestrzegania przepisów
przez uprawnionych do rybactwa. Ze względu na specyfikę i długi okres prowadzonych
przez Państwową Straż Rybacką działań w zakresie kontroli przestrzegania przepisów
o rybactwie śródlądowym jest jedyną tak wysoce wyspecjalizowaną służbą. Strażnicy
Państwowej Straży Rybackiej posiadają również uprawnienia przysługujące innym wyspecjalizowanym
służbom w zakresie przestrzegania przepisów o ochronie przyrody oraz zwalczania
kłusownictwa i szkodnictwa leśnego. W celu umożliwienia właściwego wykonywania nałożonych
na Państwową Straż Rybacką obowiązków w art. 23 pkt 6 ustawy z dnia 18 kwietnia
1985 r. o rybactwie śródlądowym przyznano strażnikom Państwowej Straży Rybackiej
kompetencje do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone
w tej ustawie.
Uwzględniając
postulaty poprawy skuteczności ochrony ryb zgłaszane od wielu lat przez parlamentarzystów
i organizacje społeczne, ustawą z dnia 24 września 2010 r. o zmianie ustawy o rybactwie
śródlądowym (Dz. U. Nr 200 poz. 1322) wprowadzono szereg zmian do przepisów karnych.
Przepisy karne zostały rozbudowane o system kar dodatkowych. Szczegó1ne znaczenie
nadano wychowawczej roli kary. Z tego powodu do katalogu kar dodatkowych dodano
obowiązek podania orzeczenia o ukaraniu lub skazaniu do publicznej wiadomości. Wprowadzono
także, jako środek karny skierowanie sprawcy przez sąd na ponowny egzamin ze znajomości
zasad ochrony ryb. Zmiany wprowadzone w ustawie z dnia 24 września 2010 r. o zmianie
ustawy o rybactwie śródlądowym przewidując w zakresie wszystkich wykroczeń wskazanych
w ustawie z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym orzekanie przez sąd
dodatkowych środków karnych za popełnienie tych wykroczeń.
W związku
z wprowadzoną nowelizację ustawy o rybactwie śródlądowym oraz nie ujęciem wykroczeń
z ustawy o rybactwie śródlądowym w rozpędzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20
stycznia 2011 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych
w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 14, poz. 68) powstała
wątpliwość, czy jest możliwe nakładanie grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia
z ustawy o rybactwie śródlądowym. Przy wydawaniu przedmiotowego rozporządzenia wzięto
pod uwagę, iż przepisy ustawy o rybactwie śródlądowym penalizując nielegalny połów
ryb i raków, nakazują orzekanie przez sąd określonych środków karnych. Sytuacja
ta wyniknęła z interpretacji art. 96 § 2 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia
(k.p.w.), wskazującej, iż nie wydaje się możliwe nakładanie grzywny w drodze mandatu
karnego za wykroczenia, za które należałoby orzec środek karny.
W powyższej
kwestii należy jednakże uwzględnić istotne dla tego zagadnienia aspekty. Przede
wszystkim, nowelizując ustawę o rybactwie śródlądowym i zmieniając przepisy karne,
zachowano przepis art. 23 ust. 6 pozostawiając strażnikom Państwowej Straży Rybackiej
uprawnienie do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wszystkie wykroczenia
określone w tej ustawie. należy przy tym podkreślić, ze w ustawie nie ma innych
wykroczeń niż te, w przypadku których jest przewidziany obowiązek orzekania przez
sąd środków karnych.
Ponadto,
zgodnie z intencją ustawodawcy, przekazanie sprawy do sądu powodujące orzekanie
środków karnych powinno następować tylko w tych przypadkach, w których nałożenie
mandatu przez strażnika Państwowej Straży Rybackiej byłoby nieadekwatne do stopnia
szkodliwości popełnionego czynu lub w przypadku odmowy przyjęcia mandatu karnego.
Zwracam
uwagę, iż nakładanie grzywny w drodze mandatu karnego nie jest orzekaniem. Zatem
strażnik Państwowej Straży Rybackiej ujawniając wykroczenie przewidziane w art.
27a i 27b ustawy o rybactwie śródlądowym, jako organ upoważniony i zobowiązany do
ścigania wykroczeń, ma obowiązek zareagowania na wykroczenie, ale nie jest to równoznaczne
z obowiązkiem skierowania wniosku o ukaranie do sądu. Strażnik Państwowej Straży
Rybackiej może bowiem nałożyć grzywną w drodze mandatu karnego, może również ograniczyć
się, w przypadku drobnych wykroczeń, do zastosowania środka oddziaływania wychowawczego.
Należy
przy tym zaznaczyć, ze grzywna jest nakładana mandatem zawsze za zgodą sprawcy (art.
97 § 2 i 3 k.p.w.). W przypadku braku zgody ukaranego na przyjęcie mandatu sprawa
jest kierowana na drogą postępowania sądowego (art. 97 § 3 i art. 99 k.p.w.). Natomiast
przyjęcie mandatu oznacza dobrowolne poddanie się karze i jednocześnie rezygnacją
z prawa do sądu oraz z prawa do zaskarżenia mandatu karnego, ponieważ nie przysługuje
od niego zwykły środek zaskarżenia (postępowanie mandatowe jest jednoinstancyjne).
Celem takiego uregulowania jest dążenie do przyspieszenia i uproszczenia postępowania
w sprawach o wykroczenia, co jest niezwykle istotne w przypadku nielegalnego połowu
ryb, ze względu na konieczność szybkiej reakcji. W k.p.w. obowiązuje zasada społecznej
celowości ścigania. Jeżeli istnieje możliwość osiągnięcia celu, jakim jest skłonienie
sprawcy do poszanowania prawa i przestrzegania zasad współżycia społecznego, co
jest najważniejszym celem postępowania w sprawach o wykroczenia, bez prowadzenia
postępowania przed sądem, to nie ma potrzeby wdrażania takiego postępowania.
Inna
interpretacja przepisów byłaby niezgodna z zasadą oportunizmu (celowości karania).
W przypadku drobnych wykroczeń takich np. jak dokonywanie amatorskiego połowu ryb
bez posiadania przy sobie karty wędkarskiej (jeżeli osoba poławiająca znajduje się
w jej posiadaniu lecz nie ma jej przy sobie), trudno uznać za celowe przekazywanie
sprawy do rozstrzygania przez sąd. Istotny w tym względzie jest fakt, iż postępowanie
mandatowe ma na celu usprawnienie i odciążenie wymiaru sprawiedliwości. Ponadto
ma charakter warunkowy, tzn. uzależnione jest od zgody sprawcy na dobrowolne poddanie
się karze. Do sprawcy wykroczenia należy decyzja, czy chce poddać się grzywnie nałożonej
w drodze mandatu, czy woli aby jego sprawie nadać normalny bieg sądowy zainicjowany
wnioskiem o ukaranie. Sprawca zgadzając się przyjąć mandat dobrowolnie, poddaje
się przewidzianej w przepisach karze, czyli w tym przypadku grzywnie, albowiem jest
to jedyna kara przewidziana w tym trybie.
Ważne
w tej sprawie są również względy praktyczne związane ze znaczna liczbą popełnianych
wykroczeń oraz zasadnością stosowania uproszczonego trybu karania za te wykroczenia.
Przykładowo, według danych z 2009 r., liczba mandatów karnych nałożonych przez strażników
Państwowej Straży Rybackiej wyniosła 12.341, natomiast do sądów przekazano około
500 wniosków o ukaranie.
Powyższe
wyjaśnienia wskazują zatem na zachowanie przez strażników Państwowej Straży Rybackiej
uprawnień do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone
w ustawie o rybactwie śródlądowym.
Rozpatrując
przedmiotowy problem pragnę dodatkowo zasygnalizować konieczność nakładania mandatów
przez Państwową Straż Rybacka. Efektywność w zakresie egzekwowania przepisów ustawy
można osiągnąć jedynie wtedy, gdy wymierzanie kary za czyny zabronione będzie następować
szybko i w prosty sposób. Zwracam zatem uwagę, iż zachowanie bezpieczeństwa w odniesieniu
do rybactwa śródlądowego jest możliwe tylko wtedy, gdy wykonywanie uprawnień do
nakładania grzywien w drodze mandatu karnego będzie przez Państwową Straż Rybacka
realizowane.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz